Perbezaan bunyi vokal dan konsonan

1. Perbezaan Bunyi Vokal dan Bunyi Konsonan

Perbezaan yang didapati antara bunyi vokal dan bunyi konsonan ialah:

 i.Semua bunyi vokal merupakan bunyi-bunyi bersuara, manakala bunyi konsonan ada yang bersuara dan ada yang tidak bersuara.

ii. Bunyi-bunyi vokal dapat didengar lebih jelas dan lebih panjang daripada bunyi-bunyi konsonan.

iii. Bunyi vokal adalah bunyi yang dihasilkan oleh alat artikulasi dengan udara keluar secara terus menerus tanpa sekatan atau gangguan oleh alatartikulasi. Bunyi konsonan pula terdapat gangguan atau halangan oleh alat artikulasi.

Bunyi vokal

Vokal ialah bunyi-bunyi bersuara, dan apabila membunyikannya udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut tanpa sekatan dan gangguan. Bunyi-bunyi vokal mempunyai ciri-ciri kelantangan dan kepanjangan. Ia terhasil apabila udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut tanpa tersekat atau terhimpit. Bunyi tersebut hanya dipengaruhi oleh keadaan lidah dan bentuk bibir. Bunyi-bunyi vokal dalam bahasa Melayu terbahagi kepada tiga jenis iaitu:

     i. Vokal hadapan

     ii. Vokal tengah

     iii. Vokal belakang

Keratan rentas lidah bunyi vokal

 Dari segi tulisan dan penyebutan standard, vokal bahasa Melayu terbahagi kepada enam jenis, tetapi di dalam pertuturan, terdapat sembilan jenis vokal yang sering dihasilkan.

(i) Vokal Hadapan

Vokal hadapan ialah bunyi [ a] , [ i ] ,[ Ɛ ] , dan [ a ]. Daerah artikulasi yang terlibat dalam menghasilkan bunyi ini ialah lelangit keras. Manakala alat artikulasi yang terlibat dalam membunyikannya ialah lidah, bibir dan saiz rongga mulut. Vokal hadapan dibahagikan kepada empat bahagian iaitu vokal hadapan sempit [ i ] , vokal hadapan separuh sempit [ e ] , vokal hadapan luas [ a ] , dan vokal hadapan separuh luas [ Ɛ ].

(ii) Vokal Depan Sempit [i]

Semasa menghasilkan vokal ini bibir dihamparkan, depan lidah hendaklah dinaikkan tinggi tetapi jangan menyentuh lelangit keras. Manakala lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menutup rongga hidung. Pita suara pula haruslah dirapatkan supaya udara yang keluar boleh menggetarkan selaput suara.

Vokal Tengah

(i) Vokal Tengah [ǝ]

Alat artikulasi yang berperanan dalam penghasilan vokal tengah ialah bahagian tengah lidah. Keadaan bibir adalah hampar. Tengah lidah dinaikkan sedikit ke arah lelangit keras. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung. Pita suara dirapatkan supaya udara yang keluar dari paru-paru dapat menggetarkan pita suara. Justeru, terhasillah bunyi [ǝ].

Vokal Belakang

Sewaktu penghasilan vokal belakang, alat artiklasi penting yang berperanan ialah bahagian belakang lidah. Keadaan bibir adalah bundar. Vokal belakang terdiri daripada:

i. Vokal Belakang Sempit (tinggi) [u]

Semasa menghasilkan bunyi vokal belakang sempit, bibir dibundarkan, belakang lidah dinaikkan ke arah lelangit lembut bagi  menutup rongga hidung dan udara keluar melalui paru-paru dan menggetarkan pita suara ke rongga mulut.

ii. Vokal Belakang Separuh Sempit (Separuh Tinggi) [o]

Vokal ini boleh dihasilkan dengan cara bibir dibundarkan, belakang lidah dinaikkan separuh tinggi ke arah lelangit lembut supaya udara tidak keluar melalui rongga hidung. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru dapat menggetarkan pita suara dan dapat menghasilkan vokal [o].

iii. Vokal Belakang Separuh Luas (Separuh Rendah) [ɔ]

Bunyi vokal [ɔ] terhasil apabila bibir dibundarkan, belakang lidah dinaikkan separuh rendah ke arah lelangit lembut dan anaka tekak dinaikkan ke rongga hidung supaya udara tidak dapat keluar melaluinya. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru dapat menggetarkannya dan dapat menghasilkan bunyi vokal [ɔ].

Bunyi Konsonan

Bunyi konsonan ialah bunyi bahasa selain daripada bunyi vokal. Bunyi konsonan ini terhasil daripada gangguan bahagian alat artikulasi.

             (i) Konsonan Letupan Dua Bibir

               - Konsonan [p] dan [b].

Penghasilan konsonan [p] adalah dari letupan dua bibir tak bersuara kerana pita suara tidak bergetar. Konsonan [b] pula adalah letupan dua bibir bersuara kerana pita suara bergetar.Kedua-dua konsonan ini terhasil apabila lelangit lembut dinaikkan dan bibir dirapatkan. Udara pula tersekat pada dua bibir dan udara dipaksa keluar.

(ii) Konsonan Letupan Gusi

- Letupan Gusi Tidak Bersuara [t] dan Letupan Gusi Bersuara [d]

Konsonan [t] dan [d] dihasilkan apabila udara disekat dengan merapatkan dua bibir atau mengenakan hujung lidah pada gusi, lelangit lembut dinaikkan dan udara tertahan. Jika proses sekatan ini dilepaskan, maka terhasillah bunyi [t] iaitu letupan gusi tak bersuara. Manakala bunyi [d] terhasil apabila pita suara digetarkan iaitu bunyi letupan gusi bersuara.

(iii) Letupan Lelangit Lembut

-Letupan Lelangit Lembut Tidak Bersuara [k]

- Letupan Lelangit Lembut Bersuara [g]

Bunyi [k] terhasil apabila belakang lidah dirapatkan ke lelangit lembut untuk menyekat arus udara. Bunyi [k] adalah letupan lelangit lembut tak bersuara. Bunyi [g] pula ialah letupan lelangit lembut bersuara. Ia terhasil apabila pita suara dirapatkan dan arus udara keluar melalui rongga mulut menggetarkan pita suara.

(iv) Hentian Glotis [ɂ]

Hentian glotis terhasil apabila lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan ke dinding rongga tekak bagi membuat sekatan udara ke rongga hidung. Pita suara tidak bergetar kerana ia dirapatkan dan arus udara keluar dari peparu tersekat pada bahagian rapatan pita suara. Rapatan itu kemudiannya dilepaskan serta merta tanpa menggetarkan pita suara. Justeru terhasillah bunyi hentian glotis. Hentian glotis diakhir perkataan-perkataan yang dieja dengan huruf  k, misalnya:

[budaˀ]

[kapaˀ]

(v) Konsonan Letusan

Konsonan letusan dihasilkan dengan membuat sekatan antara alat artikulasi dengan daerah artikulasi. Pertemuan antara alat artikulasi dengan daerah alat artikulasi ini menyekat arus udara dari paru-paru. Kemudian, sekata ini dilepaskan perlahan-lahan, menghasilkan letusan. Dalam bahasa Melayu, terdapat hanya sepasang konsonan letusan, iaitu letusan lelangit keras tidak bersuara [č] dan letusan lelangit keras bersuara [ǰ].

    (iv) Konsonan Geseran

            Konsonan geseran  dihasilkan dengan membuat sempitan antara alat artikulasi.rus udara dari paru-paru dapat keluar antara sempitan ini dan bergeser. Dalam bahasa Melayu terdapat dua konsonan geseran asli, iaitu konsonan geseren gusi tidak bersuara [s] dan konsonan geseran glotis [h].

Geseran Gusi Tidak Bersuara [s] dan geseran glotis Bersuara [h] dihasilkan dengan cara pita suara direnggangkan sedikit, lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan pada dinding tekak bagi menutup udara keluar dari rongga hidung. Geseran Gusi Tidak Bersuara [s] dihasilkan melalui udara yang keluar dari paru-paru  dengan menggeser melalui sempitan pada daerah gusi dan pita suara tidak digetarkan. Manakala geseran glotis Bersuara [h] pula dihasilkan melalui udara yang keluar dari paru-paru  dengan menggeser sempitan glotis dan pita suara digetarkan.

v. Getaran Gusi Bersuara [r]

Konsonan [r]- bunyinya terhasil apabila hujung lidah diletakkan di gusi sehingga udara dapat melalui antara lidah dan juga gusi. Lidah pula akan bergetar manakala lelangit lembut pada waktu iti dinaikkan. Pita suara dirapatkan. Bunyi [r] dinamakan sebagai bunyi getaran gusi bersuara.

Sisian Gusi Bersuara [l]

Bunyi [l] dihasilkan apabila lidah dinaikkan ke gusi dan laluan udara tersekat. Lelangit lembut dinaikkan dan dirapatkan ke dinding tekak untuk menutup rongga hidung  Pita suara pula digetarkan semasa udara kelauar dari paru-paru ke rongga mulut melalui sisian atau tepian.

Konsonan Sengauan

Konsonan Sengauan Dua Bibir Bersuara [m]

Konsanan [m] dihasilkan apabila bibir bawah dirapatkan pada bibir atas, lelangit lembut dan anak tekak diturunkan, pita suara dirapatkan. Udara dariparu-paru memasuki rongga mulut dan kelar melalui rongga hidung dan pita suara digetarkan.

iv Sengau Gusi Bersuara [n]

Konsonan [n] dihasilkan apabila hujung lidah dinaikkan pada gusi untuk membuat sekatan arus udara. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan. Pita suara dirapatkan untuk membuat getaran. Arus udara dilepaskan perlahan-lahan dari paru-paru melalui rongga mulut terus ke rongga hidung.

Sengau Lelangit Keras-Gusi Bersuara [ɲ]

Konsanan [ɲ] dihasilkan apabila depan lidah dinaikkan ke lelangit keras untuk membuat sekatan arus udara. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara yang keluar dari paru-paru ke rongga hidung. Pita suara dirapatkan dan digetarkan. Udara yang tersekat oleh depan lidah dan lelangit keras dilepaskan perlahan-lahan.

Sengau Lelangit Lembut Bersuara [ŋ]

Konsonan [ŋ] dihasilkan apabila belakang lidah dinaikkan ke lelangit lembut untuk menyekat udara yang keluar ke rongga mulut. Pita suara dirapatkan dan digetarkan. Arus udara dari paru-paru melalui rongga mulut dan terus ke rongga hidung dan dilepaskan perlahan-lahan.

Sengau Lelangit Lembut Bersuara [ŋ]

Konsonan [ŋ] dihasilkan apabila belakang lidah dinaikkan ke lelangit lembut untuk menyekat udara yang keluar ke rongga mulut. Pita suara dirapatkan dan digetarkan. Arus udara dari paru-paru melalui rongga mulut dan terus ke rongga hidung dan dilepaskan perlahan-lahan.

Letusan Lelangit Keras Bersuara [j]

Konsonan [j] terhasil apabila depan lidah diangkat tinggi ke arah gusi seperti hendak menyebut huruf [i] tetapi bergerak kepada vokal tengah [ǝ]. Bibir dihamparkan. Lelangit lembut dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.